[This document can be acquired from a sub-directory coombspapers via anonymous FTP and/or COOMBSQUEST gopher on the node COOMBS.ANU.EDU.AU] The document's ftp filename and the full directory path are given in the coombspapers top level INDEX file] [This version: 19 October 1993] [Note: Missing "h" in the word "paridahissati", verse 9, is now added] ----------------------------------------------------------------------- THE DHAMMAPADA An anthology of 423 Buddhist verses embodying ethical and spiritual precepts arranged by subject. The text below is a straight ASCII text of the Dhammapada, without any diacritical marks at all. This makes it available for all platforms. When I started the process of replacing the diacritical marks with simple ASCII characters, it felt a bit like sacrilege! But in the end I came to the conclusion it is not of that much significance. Any reasonably competent Pali or Sanskrit scholar can immediately recognise the true text, and it is still a good deal closer to "what is there" than our grotesque system(?) of spelling English. John Richards Pembrokeshire (UK) Internet - jhr@elidor.demon.co.uk CompuServe ID - 100113,1250 The Dhammapada - Information The Dhammapada is an anthology of verses, belonging to the part of the Theravada Pali Canon of scriptures known as the Khuddaka Nikaya, and consists of 423 verses. Something like a quarter of the verses are to be found in other parts of the Pali Tipitaka, particularly in the other verse parts of the Khuddaka Nikaya such as the Sutta Nipata and the Thera- and Theri-gatha. The Dhammapada is probably the most popular book of the Pali Canon, with the possible exception of the Satipatthana Sutta, or the Sutta on the Turning of the Wheel of the Law (Dhamma-cakka-ppavattana Sutta). It is certainly the most frequently translated portion. There are a number of Mahayana works to which it appears to be closely related. There are in the Chinese scriptures 4 works resembling the Dhammapada. The nearest is the Fa Chu Ching, which was translated in AD 223. (translated by Beal), the first part of which seems to be a direct translation of the Pali Dhammapada. (It is intriguing to wonder how a Pali work found its way to China in those early years. The Introduction merely says it was brought from India and was translated as a joint venture by a Chinese and an Indian.) One small piece of evidence that the Chinese is a translation from the Pali is found in the verse corrsponding to the Pali verse 146. The Chinese here reads "remembering the everlasting burnings", having mistaken the word "sati", (which in the Pali is the locative case of the present participle of a verb for "being") for the noun "sati", memory, or recollection. The later part of the Chinese appears to be an anthology in its own right. There is also a Dhammapada in the Gandhari language (edited and translated by Brough), but although it contains at least half of its verses in common with the Pali Dhammapada, the order and distribution make it fairly certain that there is no direct link between the two works. There is another work in Sanskrit called the Udanavarga, which also has a large number of verses in common with the Dhammapada, but again seems to be a completely independent compilation. It is often most instructive though to compare some of the verses in these different collections. Sometimes they are effectively identical, but at other times they are radically different. It would be a rash man, in our present state of scholarship, who ventured to assert which is the original. Like most anthologies of verses, the Dhammapada is very uneven. Some verses are both profound and deeply poetic. Others are awkward, and little more than a list of technical terms. The overall effect of the Dhammapada however is undoubtedly of high moral and spiritual earnestness, and a typically Buddhist gentle persuasiveness. It would be hard to point to a poetic book of a similar length in world religious literature of a correspondingly sustained level. - John Richards (19.Oct.1993) ----------------------------------------------------------------------- 1. Yamaka-vagga Mano-pubbangama dhamma mano-settha mano-maya Manasa ce padutthena bhasati va karoti va Tato nam dukkham anveti cakkam va vahato padam. 1 Mano-pubbangama dhamma mano-settha mano-maya Manasa ce pasannena bhasati va karoti va Tato nam sukham anveti chaya va anapayini. 2 Akkocchi mam avadhi mam ajini mam ahasi me Ye ca tam upanayhanti veram tesam na sammati. 3 Akkocchi mam avadhi mam ajini mam ahasi me Ye ca tam n'upanayhanti veram tes'upasammati. 4 Na hi verena verani sammant'idha kudacanam Averena ca sammanti esa dhammo sanantano. 5 Pare ca na vijananti mayam ettha yamamase Ye ca tattha vijananti tato sammanti medhaga. 6 Subh'anupassim viharantam indriyesu asamvutam Bhojanamhi c'amattannum kusitam hina-viriyam Tam ve pasahati maro vato rukkham va dubbalam. 7 Asubh'anupassim viharantam indriyesu susamvutam Bhojanamhi ca mattannum saddham araddha-viriyam Tam ve na'ppasahati maro vato selam va pabbatam. 8 Anikkasavo kasavam yo vattham paridahissati Apeto dama-saccena na so kasavam arahati. 9 Yo ca vanta-kasav'assa silesu susamahito Upeto dama-saccena sa ve kasavam arahati. 10 Asare sara-matino sare c'asara-dassino Te saram n'adhigacchanti miccha-sankappa-gocara. 11 Saran ca sarato natva asaran ca asarato Te saram adhigacchanti samma-sankappa-gocara. 12 Yatha agaram ducchannam vutthi samativijjhati Evam abhavitam cittam rago samativijjhati. 13 Yatha agaram succhannam vutthi na samativijjhati Evam subhavitam cittam rago na samativijjhati. 14 Idha socati pecca socati papa-kari abhay'attha socati So socati so vihannati disva kamma-kilittham attano. 15 Idha modati pecca modati kata-punno abhay'attha modati So modati so pamodati disva kamma-visuddhim attano. 16 Idha tappati pecca tappati papa-kari ubhay'attha tappati Papam me katan ti tappati bhiyyo tappati duggatim gato. 17 Idha nandati pacca nandati kata-punno ubhay'attha nandati Punnam me katan ti nandati bhiyyo nandati suggatim gato. 18 Bahum pi ce samhitam bhasamano na takkaro hoti naro pamatto Gopo va gavo ganayam paresam na bhagava samannassa hoti. 19 Appam pi ce samhitam bhasamano dhammassa hoti anudhamma-cari Ragan ca dosan ca pahaya moham samma-ppajano suvimutta-citto Anupadiyano idha va huram va sa bhagava samannassa hoti. 20 2. Appamada-vagga Appamado amata-padam pamado maccuno padam Appamatta na miyanti ye pamatta yatha mata. 21 Evam visesato natva appamadamhi pandita Appamade pamodanti ariyanam gocare rata. 22 Te jhayino satatika niccam dalha-parakkama Phusanti dhira nibbanam yoga-kkhemam anuttaram. 23 Utthanavato satimato suci-kammassa nisamma-karino Sannatassa dhamma-jivino appamattassa yaso'bhivaddhati. 24 Utthanen' appamadena samyamena damena ca Dipam kayiratha medhavi yam ogho n'abhikirati. 25 Pamadam anuyunjanti bala dummedhino jana Appamadam ca medhavi dhanam settham va rakkhati. 26 Ma pamadam anuyunjetha ma kama-rati-santhavam Appamatto hi jhayanto pappoti vipulam sukham. 27 Pamadam appamadena yada nudati pandito Panna-pasadam aruyha asoko sokinim pajam Pabbata-ttho va bhuma-tthe dhiro bale avekkhati. 28 Appamatto pamattesu suttesu bahu-jagaro Abal'assam va sigh-asso hitva yati sumedhaso. 29 Appamadena maghava devanam setthatam gato Appamadam pasamsanti pamado garahito sada. 30 Appamada-rato bhikkhu pamade bhaya-dassi va Samyojanam anum thulam daham aggi va gacchati. 31 Appamada-rato bhikkhu pamade bhaya-dassi va Abhabbo parihanaya nibbanass'eva santike. 32 3. Citta-vagga Phandanam capalam cittam durakkham dunnivarayam Ujum karoti medhavi usu-karo va tejanam. 33 Varijo va thale khitto okam-okata-ubhato Pariphandat' idam cittam mara-dheyyam pahatave. 34 Dunniggahassa lahuno yattha-kama-nipatino Cittassa damatho sadhu cittam dantam sukh'avaham. 35 Sududdasam sunipunam yattha-kama-nipatinam Cittam rakkhetha medhavi cittam guttam sukh'avaham. 36 Durangamam eka-caram asariram guha-sayam Ye cittam samyamissanti mokkhanti mara-bandhana. 37 Anavatthita-cittassa saddhammam avijanato Pariplava-pasadassa panna na paripurati. 38 Anavassuta-cittassa ananvahata-cetaso Punna-papa-pahinassa n'atthi jagarato bhayam. 39 Kumbh'upamam kayam imam viditva nagarupamam cittam idam thapetva Yodhetha maram panna-vudhena jitam ca rakkhe anivesano siya. 40 Aciram vat'ayam kayo pathavim adhisessati Chuddho apeta-vinnano nirattham va kalingaram. 41 Diso disam yam tam kayira veri va pana verinam Miccha-panihitam cittam papiyo nam tato kare. 42 Na tam mata pita kayira anne va pi ca nataka Samma-panihitam cittam seyyaso nam tato kare. 43 4. Puppha-vagga Ko imam pathavim vicessati yama-lokam ca imam sadevakam Ko dhamma-padam sudesitam kusalo puppham iva pacessati. 44 Sekho pathavim vicessati yama-lokam ca imam sadevakam Sekho dhamma-padam sudesitam kusalo puppham iva pacessati. 45 Phen'upamam kayam imam viditva marici-dhammam abhisambudhano Chetvana marassa papupphakani adassanam maccu-rajassa gacche. 46 Pupphani h'eva pacinantam byasatta-manasam naram Suttam gamam mah'ogho va maccu adaya gacchati. 47 Pupphani h'eva pacinantam byasatta-manasam naram Atittann eva kamesu antako kurute vasam. 48 Yatha pi bhamaro puppham vanna-gandham ahethayam Paleti rasam adaya evam game muni care. 49 Na paresam vilomani na paresam kat'akatam Attano va avekkheyya katani akatani ca. 50 Yatha pi ruciram puppham vanna-vantam agandhakam Evam subhasita vaca aphala hoti akubbato. 51 Yatha pi ruciram puppham vanna-vantam sagandhakam Evam subhasita vaca saphala hoti sakubbato. 52 Yatha pi puppha-rasimha kayira mala-gune bahu Evam jatena maccena kattabbam kusalam bahum. 53 Na puppha-gandho pativatam eti na candanam tagara-mallika va Satam ca gandho pativatam eti sabba disa sappuriso pavayati. 54 Candanam tagaram va pi uppalam atha vassiki Etesam gandha-jatanam sila-gandho anuttaro. 55 Appa-matto ayam gandho y'ayam tagara-candani Yo ca sila-vatam gandho vati devesu attamo. 56 Tesam sampanna-silanam appamada-viharinam Sammad-anna vimuttanam maro maggam na vindati. 57 Yatha sankara-dhanasmim ujjhitasmim maha-pathe Padumam tattha jayetha suci-gandham mano-ramam. 58 Evam sankara-bhutesu andha-bhute puthu-jjane Atirocati pannaya samma-sambuddha-savako. 59 5. Bala-vagga Digha jagarato ratti digham santassa yojanam Digho balanam samsaro saddhammam avijanatam. 60 Caram ce n'adhigaccheyya seyyam sadisam attano Eka-cariyam dalham kayira n'atthi bale sahayata. 61 Putta m'atthi dhanam m'atthi iti balo vihannati Atta hi attano n'atthi kuto putta kuto dhanam. 62 Yo balo mannati balyam pandito va'pi tena so Balo ca pandita-mani sa ve balo ti vuccati. 63 Yava-jivam pi ce balo panditam payirupasati Na so dhammam vijanati dabbi supa-rasam yatha. 64 Muhuttam api ce vinnu panditam payirupasati Khippam dhammam vijanati jivha supa-rasam yatha. 65 Caranti bala dummedha amitten'eva attana Karonta papakam kammam yam hoti katuka-pphalam. 66 Na tam kammam katam sadhu yam katva anutappati Yassa assu-mukho rodam vipakam patisevati. 67 Tam ca kammam katam sadhu yam katva n'anutappati Yassa patito sumano vipakam patisevati. 68 Madhum va mannati balo yava papam na paccati Yada ca paccati papam atha dukkham nigacchati. 69 Mase mase kus'aggena balo bhunjeyya bhojanam Na so sankhata-dhammanam kalam agghati solasim. 70 Na hi papam katam kammam sajju-khiram va muccati Daham tam balam anveti bhasma-cchanno va pavako. 71 Yavad-eva anatthaya nattam balassa jayati Hanti balassa sukkamsam muddham assa vipatayam. 72 Asantam bhavanam iccheyya purekkharam ca bhikkhusu Avasesu ca issariyam pujam para-kulesu ca. 73 Mam'eva kata mannantu gihi pabbajita ubho Mam'ev'ativasa assu kicc'akiccesu kismici Iti balassa sankappo iccha mano ca vaddhati. 74 Anna hi labh'upanisa anna nibbana-gamini Evam etam abhinnaya bhikkhu buddhassa savako Sakkaram n'abhinandeyya vivekam anubhuhaye. 75 6. Pandita-vagga Nidhinam va pavattaram yam passe vajja-dassinam Niggayha-vadim medhavim tadisam panditam bhaje Tadisam bhajamanassa seyyo hoti na papiyo. 76 Ovadeyy'anusaseyya asabbha ca nivaraye Satam hi so piyo hoti asatam hoti appiyo. 77 Na bhaje papake mitte na bhaje puris'adhame Bhajetha mitte kalyane bhajetha puris'uttame. 78 Dhamma-piti sukham seti vippasannena cetasa Ariya-ppavedite dhamme sada ramati pandito. 79 Udakam hi nayanti nettika usu-kara namayanti tejanam Darum namayanti tacchaka attanam damayanti pandita. 80 Selo yatha eka-ghano vatena na samirati Evam ninda-pasamsasu na saminjanti pandita. 81 Yatha pi rahado gambhiro vippasanno anavilo Evam dhammani sutvana vippasidanti pandita. 82 Sabbattha ve sappurisa cajanti na kama-kama lapayanti santo Sukhena phuttha atha va dukhena na ucc'avacam pandita dassayanti. 83 Na atta-hetu na parassa hetu na puttam icche na dhanam na rattham Na iccheyya adhammena samiddhim attano sa silava pannava dhammiko siya. 84 Appaka te manussesu ye jana para-gamino Ath'ayam itara paja tiram ev'anudhavati. 85 Ye ca kho sammad-akkhate dhamme dhamm'anuvattino Te jana param essanti maccu-dheyyam suduttaram. 86 Kanham dhammam vippahaya sukkam bhavetha pandito Oka anokam agamma viveke yattha duramam. 87 Tatr'abhiratim iccheyya hitva kame akincano Pariyodapeyya attanam citta-klesehi pandito. 88 Yesam sambodhiy'angesu samma cittam subhavitam Adana-patinissagge anupadaya ye rata Khin'asava jutimanto te loke parinibbuta. 89 7. Arahanta-vagga Gat'addhino visokassa vippamuttassa sabbadhi Sabba-gantha-ppahinassa parilaho na vijjati. 90 Uyyunjanti satimanto na nikete ramayanti te Hamsa va pallalam hitva okam-okam jahanti te. 91 Yesam sannicayo n'atthi ye parinnata-bhojana Sunnato animitto ca vimokkho yesam gocaro Akase va sakuntanam gati tesam dur-annaya. 92 Yass'asava parikkhina ahare ca anissito Sunnato animitto ca vimokkho yassa gocaro Akase va sakuntanam padam tassa dur-annayam. 93 Yass'indriyani samatham gatani assa yatha sarathina sudanta Pahina-manassa anasavassa deva pi tassa pihayanti tadino. 94 Pathavi-samo no virujjhati indakhil'upamo tadi subbato Rahado va apeta-kaddamo samsara na bhavanti tadino. 95 Santam tassa manam hoti santa vaca ca kamma ca Sammad-anna vimuttassa upasantassa tadino. 96 Asaddho akata'annu ca sandhi-cchedo ca yo naro Hat'avakaso vant'aso sa ve uttama-poriso. 97 Game va yadi va'ranne ninne va yadi va thale Yattha arahanto viharanti tam bhumi-ramaneyyakam. 98 Ramaniyani arannani yattha na ramati jano Vita-raga ramissanti na te kama-gavesino. 99 8. Sahassa-vagga Sahassam api ce vaca anattha-pada-samhita Ekam attha-padam seyyo yam sutva upasammati. 100 Sahassam api ce gatha anattha-pada-samhita Ekam gatha-padam seyyo yam sutva upasammati. 101 Yo ce gatha satam bhase anattha-pada-samhitam Ekam dhamma-padam seyyo yam sutva upasammati. 102 Yo sahassam sahassena sangame masuse jine Ekam ca jeyyam attanam sa ve sangama-j'uttamo. 103 Atta ha've jitam seyyo ya c'ayam itara paja Atta-dantassa posassa niccam sannata-carino. 104 N'eva devo na gandhabbo na maro saha brahmuna Jitam apajitam kayira tatha-rupassa jantuno. 105 Mase mase sahassena yo yajetha satam samam Ekam ca bhavit'attanam muhuttam api pujaye Sa yeva pujana seyyo yam ce vassasatam hutam. 106 Yo ca vassa-satam jantu aggim paricare vane Ekam ca bhavit'attanam muhuttam api pujaye Sa yeva pujana seyyo yam ce vassa-satam hutam. 107 Yam kinci yittham va hutam va loke Samvaccharam yajetha punna-pekkho Sabbam pi tam na catu-bhagam eti Abhivadana ujju-gatesu seyyo. 108 Abhivadana-silissa niccam vuddha'pacayino Cattaro dhamma vaddhanti ayu vanno sukham balam. 109 Yo ca vassa-satam jive dussilo asamahito Ek'aham jivitam seyyo silavantasssa jhayino. 110 Yo ca vassa-satam jive duppanno asamahito Ek'aham jivitam seyyo pannavantassa jhayino. 111 Yo ca vassa-satam jive kusito hina-viriyo Ek'aham jivitam seyyo viriyam arabhato dalham. 112 Yo ca vassa-satam jive apassam udaya-bbayam Ek'aham jivitam seyyo passato udaya-bbayam. 113 Yo ca vassa-satam jive apassam amatam padam Ek'aham jivitam seyyo passato amatam padam. 114 Yo ca vassa-satam jive apassam dhammam uttamam Ek'aham jivitam seyyo passato dhammam uttamam. 115 9. Papa-vagga Abhittharetha kalyane papa cittam nivaraye Dandham hi karoto punnam papasmim ramati mano. 116 Papam ce puriso kayira na nam kayira puna-ppunam Na tamhi chandam kayiratha dukkho papassa uccayo. 117 Punnam ce puriso kayira kayira nam puna-ppunam Tamhi chandam kayiratha sukho punnassa uccayo. 118 Papo pi passati bhadram yava papam na paccati Yada ca paccati papam atha papo papani passati. 119 Bhadro pi passati papam yava bhadram na paccati Yada ca paccati bhadram atha bhadro bhadrani passati. 120 Ma'vamannetha papassa na mandam agamissati Uda-bindu-nipatena uda-kumbho pi purati Balo purati papassa thoka-thokam pi acinam. 121 Ma'vamannetha punnassa na mandam agamissati Uda-bindu-nipatena uda-kumbho pi purati Dhiro purati punnassa thoka-thokam pi acinam. 122 Vanijo va bhayam maggam appa-sattho maha-ddhano Visam jivitu-kamo va papani parivajjaye. 123 Panimhi ce vano n'assa hareyya panina visam N'abbanam visam anveti n'atthi papam akubbato. 124 Yo appadutthassa narassa dussati saddhasssa posassa ananganassa Tam eva balam pacceti papam sukhumo rajo pativatam va khitto. 125 Gabbham eke uppajjanti nirayam papa-kammino Saggam sugatino yanti parinibbanti anasava. 126 Na antalikkhe na samudda-majjhe na pabbatanam vivaram pavissa Na vijjati so jagati-ppadeso yattha-tthito mucceyya papa-kamma. 127 Na antalikkhe na samudda-majjhe na pabbatanam vivaram pavissa Na vijjati so jagati-ppadeso yattha-tthitam narppasaheyya maccu. 128 10. Danda-vagga Sabbe tasanti dandassa sabbe bhayanti maccuno Attanam upamam katva na haneyya na ghataye. 129 Sabbe tasanti dandassa sabbesam jivitam piyam Attanam upamam katva na haneyya na ghataye. 130 Sukha-kamani bhutani yo dandena vihimsati Attano sukham esano pecca so na labhate sukham. 131 Sukha-kamani bhutani yo dandena na vihimsati Attano sukham esano pecca so labhate sukham. 132 Ma'voca pharusam kanci vutta pativadeyyu tam Dukkha hi sarambha-katha pati danda phuseyyu tam. 133 Sace n'eresi attanam kamso upahato yatha Esa patto'si nibbanam sarambho te na vijjati. 134 Yatha dandena gopalo gavo pajeti gocaram Evam jara ca maccu ca ayum pajenti paninam. 135 Atha papani kammani karam balo na bujjhati Sehi kammehi dummedho aggi-daddho va tappati. 136 Yo dandena adandesu appadutthesu dussati Dasannam annataram thanam khippam eva nigacchati. 137 Vedanam pharusam janim sarirassa ca bhedanam Garukam va pi abadham citta-kkhepam va papune. 138 Rajato va upasaggam abbhakkhanam ca darunam Parikkhayam va natinam bhoganam va pabhanguram. 139 Atha v'assa agarani aggi dahati pavako Kayassa bheda duppanno nirayam so'papajjati. 140 Na nagga-cariya na jata na panka Na'nasaka thandila-sayika va Rajo-jallam ukkutika-ppadhanam Sodhenti maccam avitinna-kankham. 141 Alankato ce pi samam careyya Santo danto niyato brahma-cari Sabbesu bhutesu nidhaya dandam So brahmano so samano sa bhikkhu. 142 Hiri-nisedho puriso koci lokasmim vijjati Yo nindam apabodheti asso bhadro kasam iva. 143 Asso yatha bhadro kasa-nivittho atapino samvegino bhavatha Saddhaya silena ca viriyena ca samadhina dhamma-vinicchayena ca Sampanna-vijja-carana patissata jahissatha dukkham idam anappakam. 144 Udakam hi nayanti nettika usu-kara namayanti tejanam Darum namayanti tacchaka attanam damayanti subbata. 145 11. Jara-vagga Ko nu haso kim anando niccam pajjalite sati Andha-karena onaddha padipam na gavesatha. 146 Passa citta-katam bimbam aru-kayam samussitam Aturam bahu-sankappam yassa n'atthi dhuvam thiti. 147 Pari jinnam idam rupam roga-nilam pabhanguram Bhijjati puti-sandeho maran-antam hi jivitam. 148 Yan'imani apatthani alabun'eva sarade Kapotakani atthini tani disvana ka rati. 149 Atthinam nagaram katam mamsa-lohita-lepanam Yattha jara ca maccu ca mano makkho ca ohito. 150 Jiranti ve raja-ratha sucitta atho sariram pi jaram upeti Satam ca dhammo na jaram upeti santo ha've sabbhi pavedayanti. 151 Appa-ssut'ayam puriso balivaddo va jirati Mamsani tassa vaddhanti panna tassa na vaddhati. 152 Aneka-jati-samsaram sandhavissam anibbisam Gaha-karam gavesanto dukkha jati puna-ppunam. 153 Gaha-karaka dittho'si puna geham na kahasi Sabba te phasuka bhagga gaha-kutam visankhatam Visankhara-gatam cittam tanhanam khayam ajjhaga. 154 Acaritva brahma-cariyam aladdha yobbane dhanam Jinna-konca va jhayanti khina-macche va pallale. 155 Acaritva brahma-cariyam aladdha yobbane dhanam Senti cap'atikhina va puranani anutthunam. 156 11. Atta-vagga Attanam ce piyam janna rakkheyya nam surakkhitam Tinnam annataram yamam pati jaggeyya pandito. 157 Attanam eva pathamam patirupe nivesaye Ath'annam anusaseyya na kilisseyya pandito. 158 Attanam ce tatha kayira yath'annam anusasati Sudanto vata dametha atta hi kira duddamo. 159 Atta hi attano natho ko natho paro siya Attana hi sudantena natham labhati dullabham. 160 Attana hi katam papam atta-jam atta-sambhavam Abhimatthati dummedham vajiram v'asma-mayam manim. 161 Yassa accanta-dussilyam maluva salam iv'otthatam Karoti so tath'attanam yatha nam icchati diso. 162 Sukarani asadhuni attano ahitani ca Yam ve hitam ca sadhum ca tam ve parama-dukkaram. 163 Yo sasanam arahatam ariyanam dhamma-jivinam Patikosati dummedho ditthim nissaya papikam Phalani katthakass'eva atta-ghataya phallati. 164 Attana hi katam papam attana sankilissati Attana akatam papam attana va visujjhati Suddhi asuddhi paccattam n'anno annam visodhaye. 165 Atta-d-attam par'atthena bahuna pi na hapaye Atta-d-attham abhinnaya sad-attha-pasuto siya. 166 13. Loka-vagga Hinam dhammam na seveyya pamadena na samvase Miccha-ditthim na seveyya na siya loka-vaddhano. 167 Uttitthe na-ppamajjeyya dhammam sucaritam care Dhamma-cari sukham seti asmim loke paramhi ca. 168 Dhammam care sucaritam ta tam duccaritam care Dhamma-cari sukham seti asmim loke paramhi ca. 169 Yatha bubbulakam passe yatha passe maricikam Evam lokam avekkhantam maccu-raja na passati. 170 Etha passath'imam lokam cittam raja-rath'upamam Yattha bala visidanti natthi sango vijanatam. 171 Yo ca pubbe pamajjitva paccha so na-ppamajjati So imam lokam pabhaseti abbha mutto va candima. 172 Yassa papam katam kammam kusalena pidhiyati So imam lokam pabhaseti abbha mutto va candima. 173 Andha-bhuto ayam loko tanuk'ettha vipassati sakuno jala-mutto va appo saggaya gacchati. 174 Hams'adicca-pathe yanti akase yanti iddhiya Niyanti dhira lokamha jetva maram savahinim. 175 Ekam dhammam atitassa musavadissa jantuno Vitinna-para-lokassa n'atthi papam akariyam. 176 Na ve kadariya deva-lokam vajanti bala ha've na-ppasamsanti danam Dhiro ca danam anumodamano ten'eva so hoti sukhi parattha. 177 Pathavya eka-rajjena saggassa gamanena va Sabba-lok'adhipaccena sot'apatti-phalam varam. 178 14. Buddha-vagga Yassa jitam n'avajiyati jitam yassa no yati koci loke Tam buddham ananta-gocaram apadam kena padena nessatha. 179 Yassa jalini visattika tanha n'atthikuhinci netave Tam buddham ananta-gocaram apadam kena padena nessatha. 180 Ye jhana-pasuta dhira nekkhamm'upasame rata Deva pi tesam pihayanti sambuddhanam satimatam. 181 Kiccho manussa-patilabho kiccham maccana jivitam Kiccham saddhamma-ssavanam kiccho buddhanam uppado. 182 Sabba-papassa akaranam kusalassa upasampada Sa-citta-pariyodapanam etam buddhana sasanam. 183 Khanti paramam tapo titikkha Nibbanam paramam vadanti buddha Na hi pabbajito par'upaghati Samano hoti param vihethayanto. 184 Anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro Mattannuta ca bhattasmim pantam ca sayan'asanam Adhicitte ca ayogo etam buddhana sasanam. 185 Na kahapana-vassena titti kamesu vijjati App'assada dukha kama iti vinnaya pandito. 186 Api dibbese kamesu ratim so n'adhigacchati Tanha-kkhaya-rato hoti samma-sambuddha-savako. 187 Bahum ve saranam yanti pabbatani vanani ca Arama-rukkha-cetyani manussa bhaya-tajjita. 188 N'etam kho saranam khemam n'etam saranam uttamam N'etam saranam agamma sabba-dukkha pamuccati. 189 Yo ca buddham ca dhammam ca sangham ca saranam gato Cattari ariya-saccani samma-ppannaya passati. 190 Dukkham dukkha-samuppadam dukkhassa ca atikkamam Ariyam c'atthangikam maggam dukkh'upasama-gaminam. 191 Etam kho saranam khemam etam saranam uttamam Etam saranam agamma sabba-dukkha pamuccati. 192 Dullabo puris'ajanno na so sabbattha jayati Yattha so jayati dhiro tam kulam sukham edhati. 193 Sukho buddhanam uppado sukha saddhamma-desana Sukha sanghassa samaggi samagganam tapo sukho. 194 Puj'arahe pujayato buddhe yadi va savake Papanca-samatikkante tinna-soka-pariddave. 195 Te tadise pujayato nibbute akuto-bhaye Na sakka punnam sankhatum im'ettam api kenaci. 196 15. Sukha-vagga Susukham vata jivama verinesu averino Verinesu manussesu viharama averino. 197 Susukham vata jivama aturesu anatura Aturesu manussesu viharama anatura. 198 Susukham vata jivama ussukesu anussuka Ussukesu manussesu viharama anussuka. 199 Susukham vata jivama yesam no n'atthi kincanam Piti-bhakkha bhavissama deva abhassara yatha. 200 Jayam veram pasavati dukkham seti parajito Upasanto sukham seti hitva jaya-parajayam. 201 N'atthi raga-samo aggi n'atthi dosa-samo kali N'atthi khandha-sama dukkha n'atthi santi-param sukham. 202 Jighaccha parama roga sankhara parama dukha Etam natva yatha-bhutam nibbanam paramam sukham. 203 Arogya-parama labha santutthi-paramam dhanam Vissasa-parama nati nibbanam paramam sukham. 204 Paviveka-rasam pitva rasam upasamassa ca Niddaro hoti nippapo dhamma-piti-rasam pivam. 205 Sadhu dassanam ariyanam sannivaso sada sukho Adassanena balanam niccam eva sukhi siya. 206 Bala-sangata-cari hi digham addhana socati Dukkho balehi samvaso amitten'eva sabbada. 207 Tasma hi Dhiram ca pannam ca bahu-ssutam ca Dhorayha-silam vata-vantam ariyam Tam tadisam sappurisam sumedham Bhajetha nakkhatta-patham ca candima. 208 16. Piya-vagga Ayoge yunjam attanam yogasmim ca ayojanam Attham hitva piya-ggahi pihet'att'anuyoginam. 209 Ma piyehi samaganchi appiyehi kudacanam Piyanam adassanam dukkham appiyanam ca dassanam. 210 Tasma piyam na kayiratha piy'apayo hi papako Gantha tesam na vijjanti yesam n'atthi piy'appiyam. 211 Piyato jayati soko piyato jayati bhayam Piyato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayam. 212 Pemato jayati soko pemato jayati bhayam Pemato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayam. 213 Ratiya jayati soko ratiya jayati bhayam Ratiya vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayam. 214 Kamato jayati soko kamato jayati bhayam Kamato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayam. 215 Tanhaya jayati soko tanhaya jayati bhayam Tanhaya vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayam. 216 Sila-dassana-sampannam dhamma-ttham sacca-vedinam Attano kamma kubbanam tam jano kurute piyam. 217 Chanda-jato anakkhate manasa ca phuto siya Kamesu ca appatibaddha-citto uddham-soto ti vuccati. 218 Cira-ppavasim purisam durato sotthim agatam Ľati-mitta suhajja ca abhinandanti agatam. 219 Tath'eva kata-punnam pi asma loka param gatam Punnani patiganhanti piyam nati va agatam. 220 17. Kodha-vagga Kodham jahe vippajaheyya manam Samyojanam sabbam atikkameyya Tam nama-rupasmim asajjamanam Akincanam n'anupatanti dukkha. 221 Yo ve uppatitam kodham ratham bhantam va varaye Tam aham sarathim brumi rasmi-ggaho itaro jano. 222 Akkodhena jine kodham asadhum sadhuna jine Jine kadariyam danena saccen'alika-vadinam. 223 Saccam bhane na kujjheyya dajja appam pi yacito Etehi tihi thanehi gacche devana santike. 224 Ahimsaka ye munayo niccam kayena samvuta Te yanti accutam thanam yattha gantva na socare. 225 Sada jagaramananam aho-ratt'anusikkhinam Nibbanam adhimuttanam attham gacchanti asava. 226 Poranam etam atula n'etam ajjatanam iva Nindanti tunhim asinam nindanti bahu-bhaninam Mita-bhanim pi nindanti n'atthi loke anindito. 227 Na c'ahu na ca bhavissati na c'etarahi vijjati Ekantam nindito poso ekantam va pasamsito. 228 Yam ce vinnu pasamsanti anuvicca suve suve Acchidda-vuttim medhavim panna-sila-samahitam. 229 Nikkham jambonadass'eva ko tam ninditum arahati Deva pi nam pasamsanti brahmuna pi pasamsito. 230 Kaya-ppakopam rakkheyya kayena samvuto siya Kaya-duccaritam hitva kayena sucaritam care. 231 Vaci-ppakopam rakkheyya vacaya samvuto siya Vaci-duccaritam hitva vacaya sucaritam care. 232 Mano-ppakopam rakkheyya manasa samvuto siya Mano-duccaritam hitva manasa sucaritam care. 233 Kayena samvuta dhira atho vacaya samvuta Manasa samvuta dhira te ve suparisamvuta. 234 18. Mala-vagga Pandu-palaso va dani'si yama-purisa pi ca te upatthita Uyyoga-mukhe ca titthasi patheyyam pi ca te na vijjati. 235 So karohi dipam attano khippam vayama pandito bhava Niddhanta-malo anangano dibbam ariya-bhumim upehisi. 236 Upanita-vayo ca dani'si sampayato'si yamassa santikam Vaso te n'atthi antara patheyyam pi ce te na vijjati. 237 So karohi dipam attano khippam vayama pandito bhava Niddhanta-malo anangano na punam jati-jaram upehisi. 238 Anupubbena medhavi thokam thokam khane khane Kammaro rajatass'eva niddhame malam attano. 239 Ayasa va malam samutthitam tat-utthaya tam eva khadati Evam atidhona-carinam sani kammani nayanti duggatim. 240 Asajjhaya-mala manta anutthana-mala ghara Malam vannassa kosajjam pamado rakkhato malam. 241 Mal'itthiya duccaritam maccheram dadato malam Mala ve papaka dhamma asmim loke paramhi ca. 242 Tato mala malataram avijja paramam malam Etam malam pahantvana nimmala hotha bhikkhavo. 243 Sujivam ahirikena kaka-surena dhamsina Pakkhandina pagabbhena samkilitthena jivitam. 244 Hirimata ca dujjivam niccam suci-gavesina Alinena'ppagabbhena suddh'ajivena passata. 245 Yo panam atipateti musa-vadam ca bhasati Loke adinnam adiyati para-daram ca gacchati. 246 Sura-meraya-panam ca yo naro anuyunjati Idh'evam eso lokasmim mulam khanati attano. 247 Evam bho purisa janahi papa-dhamma asannata Ma tam lobho adhammo ca ciram dukkhaya randhayum. 248 Dadati ve yatha-saddham yatha-pasadanam jano Tattha yo ca manku bhavati paresam pana-bhojane Na so diva va rattim va samadhim adhigacchati. 249 Yassa c'etam samucchinnam mula-ghaccam samuhatam Sa ve diva va rattim va samadhim adhigacchati. 250 N'atthi raga-samo aggi n'atthi dosa-samo gaho N'atthi moha-samam jalam n'atthi tanhasama nadi. 251 Sudassam vajjam annesam attano pana duddasam Paresam hi so vajjani opunati yatha bhusam Attano pana chadeti kalim va kitava satho. 252 Para-vajj'anupassissa niccam ujjhana-sannino Asava tassa vaddhanti ara so asavakkhaya. 253 Akase va padam n'atthi samano n'atthi bahire Papanc'abhirata paja nippanca tathagata. 254 Akase va padam n'atthi samano n'atthi bahire Sanhara sassata n'atthi n'atthi buddhanam injitam. 255 19. Dhamma-vagga Na tena hoti dhamma'ttho yen'attham sahasa naye Yo ca attham anattham ca ubho niccheyya pandito. 256 Asahasena dhammena samena nayati pare Dhammassa gutto medhavi dhamma'ttho hi pavuccati. 257 Na tena pandito hoti yavata bahu bhasati Khemi averi abhayo pandito ti pavuccati. 258 Na tavata dhamma-dharo yavata bahu bhasati Yo ca appam pi sutvana dhammam kayena passati Sa ve dhamma-dharo hoti yo dhammam na-ppamajjati. 259 Na tena thero so hoti yen'assa palitam siro Paripakko vayo tassa moghajinno ti vuccati. 260 Yamhi saccam ca dhammo ca ahimsa samyamo dhamo Sa ve vanta-malo dhiro thero iti pavuccati. 261 Na vak-karana-mattena vanna-pokkharataya va Sadhu-rupo naro hoti issuki maccharI satho. 262 Yassa c'etam samucchinnam mula-ghaccam samuhatam Sa vanta-doso medhavi sadhu-rupo ti vuccati. 263 Na mundakena samano abbato alikam bhanam Iccha-lobha-samapanno samano kim bhavissati. 264 Yo ca sameti papani anum thulani sabbaso Samitatta hi papanam samano ti pavuccati. 265 Na tena bhikkhu so hoti yavata bhikkhate pare Vissam dhammam samadaya bhikkhu hoti na tavata. 266 Yo'dha punnam ca papam ca bahetva brahma-cariyava Sankhaya loke carati sa ve bhikkhu ti vuccati. 267 Na monena muni hoti mulha-rupo aviddasu Yo ca tulam va paggayha varam adaya pandito. 268 Papani parivajjeti sa muni tena so muni Yo munati ubho loke muni tena pavuccati. 269 Na tena ariyo hoti yena panani himsati Ahimsa sabba-pananam ariyo ti pavuccati. 270 Na sila-bbata-mattena bahu-saccena va pana Atha va samadhi-labhena vivitta-sayanena va. 271 Phusami nekkhamm-sukham aputhu-jjana-sevitam Bhikkhu vissasam apadi appatto asava-kkhayam. 272 20. Magga-vagga Maggan'atthangiko settho saccanam caturo pada Virago settho dhammanam dvi-padanam ca cakkhuma. 273 Eso va maggo n'atth'anno dassanassa visuddhiya Etam ca tumhe patipajjatha marass'etam pamohanam. 274 Etam hi tumhe patipanna dukkhass'antam karissatha Akkhato vo maya maggo annaya salla-kantanam. 275 Tumhehi kiccam atappam akkhataro tathagata Patipanna pamokkhanti jhayino mara-bandhana. 276 Sabbe sankhara anicca ti yada pannaya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. 277 Sabbe sankhara dukkha ti yada pannaya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. 278 Sabbe dhamma anatta ti yada pannaya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. 279 Uttana-kalamhi anutthahano Yuva bali alasiyam upeto Samsanna-sankappa-mano kusito Pannaya maggam alaso na vindati. 280 Vac'anurakkhi manasa smvuto Kayena ca akusalam na kayira Ete tayo kamma-pathe visodhaye Aradhaye maggam isi-ppaveditam. 281 Yoga ve jayati bhuri ayoga bhuri-sankhayo Etam dvedha-patham natva bhavaya vibhavaya ca Tath'attanam niveseyya yatha bhuri pavaddhati. 282 Vanam chindatha ma rukkham vanato jayate bhayam Chetva vanam ca vanatham ca nibbana hotha bhikkhave. 283 Yava hi vanatho na chijjati Anu-matto pi narassa narisu Patibadda-mano va tava so Vaccho khira-pako va matari. 284 Ucchinna sineham attano kumudam saradikam va panina Santi-maggam eva bruhaya nibbanam sugatena desitam. 285 Idha vassam vasissami adha hem'anta-gimhisu Iti balo vicinteti antarayam na bujjhati. 286 Na putta-pasu-sammattam byasatta-manasam naram Suttam gamam mah'ogho va maccu adaya gacchati. 287 Na santi putta tanaya na pita na'pi bandhava Antaken'adhipannassa n'atthi natisu tanata. 288 Etam attha-vasam natva pandito sila-samvuto Nibbana-gamanam maggam khippam eva visodhaye. 289 21. Pakinnaka-vagga Matta-sukha-pariccaga passe ce vipulam sukham Caje matta-sukham dhiro sampassam vipulam sukham. 290 Para-dukkh'upadhanena attano sukham icchati Vera-samsagga-samsattho vera so na parimuccati. 291 Yam hi kiccam apaviddham akiccam pana kayirati Unnalanam pamattanam tesam vaddhanti asava. 292 Yesam ca susamaraddha niccam kaya-gata sati Akiccam te na sevanti kicce satacca-karino Satanam sampajananam attham gacchanti asava. 293 Mataram pitaram hantva rajano dve ca khattiye Rattham s'anucaram hantva anigho yati brahmano. 294 Mataram pitaram hantva rajano dve ca sotthiye Veyaggha-pancamam hantva anigho yati brahmano. 295 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca niccam buddha-gata sati. 296 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca niccam dhamma-gata sati. 297 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca niccam sangha-gata sati. 298 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca niccam kaya-gata sati. 299 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca ahimsaya rato mano. 300 Su-ppabuddham pabujjhanti sada gotama-savaka Yesam diva ca ratto ca bhavanaya rato mano. 301 Du-ppabbajjam dur-abhiramam dur-avasa ghara dukha Dukkho'samana-samvaso dukkh'anupatit'addhagu Tasma na c'addhagu siya na ca dukkh'anupatito siya. 302 Saddho silena sampanno yaso-bhoga-samappito Yam yam padesam bhajati tattha tatth'eva pujito. 303 Dure santo pakasenti himavanto va pabbato Asant'ettha na dissanti rattim khitta yatha sara. 304 Ek'asanam eka-seyyam eko caram atandito Eko damayam attanam van'ante ramito siya. 305 22. Niraya-vagga Abhuta-vadi nirayam upeti Yo va pi katva na karomi c'aha Ubho pi pecca sama bhavanti Nihina-kamma manuja parattha. 306 Kasava-kantha bahavo papa-dhamma asannata Papa papehi kammehi nirayam te upapajjare. 307 Seyyo ayo-gulo bhutto tatto aggi-sikh'upamo Yam ce bhunjeyya du-ssilo rattha-pindam asannato. 308 Cattari thanani naro pamatto Apajjati para-dar'upasevi Apunna-labham na nikama-seyyam Nindam tatiyam nirayam catuttham. 309 Apunna-labho ca gati ca papika Bhitassa bhitaya rati ca thokika Raja ca dandam garukam paneti Tasma naro para-daram na seve. 310 Kuso yatha du-ggahito hattham ev'anukantati Samannam du-pparamattham nirayay-upakaddhati. 311 Yam kinci sithilam kammam sankilittham ca yam vatam sankassaram brahma-cariyam na tam hoti maha-pphalam. 312 Kayira ca kayirath'enam dalham etam parakkame Sithilo hi paribbajo bhiyyo akirate rajam. 313 Akatam du-kkatam seyyo paccha tappati du-kkatam Katam ca su-katam seyyo yam katva n'anutappati. 314 Nagaram yatha pacc'antam guttam santara-bahiram Evam gopetha attanam khano vo ma upaccaga Khan'atita hi socanti nirayamhi samappita. 315 Alajjitaye lajjanti lajjitaye na lajjare Miccha-ditthi-samadana satta gacchanti du-ggatim. 316 Abhaye bhaya-dassino bhaye c'abhaya-dassino Miccha-ditthi-samadana satta gacchanti du-ggatim. 317 Avajje vajja-matino vajje c'avajja-dassino Miccha-ditthi-samadana satta gacchanti du-ggatim. 318 Vajjam ca vajjato natva avajje ca avajjato Samma-ditthi-samadana satta gacchanti su-ggatim. 319 23. Naga-vagga Aham nago va sangame capato patitam saram Ativakyam titikkhissam du-ssilo hi bahu-jjano. 320 Dantam nayanti samitim dantam raja'bhiruhati Danto settho manussesu yo'tivakyam titikkhati. 321 Varam assatara danta ajaniya ca sindhava Kunjara ca maha-naga atta-danto tato varam. 322 Na hi etehi yanehi gaccheyya agatam disam yatha'ttana su-dantena danto dantena gacchati. 323 Dhana-palo nama kunjaro Katuka-bhedano du-nnivarayo Baddho kabalam na bhunjati Sumarati naga-vanassa kunjaro. 324 Middhi yada hoti maha-gghaso ca Niddayita samparivatta-sayi Maha-varaho va nivapa-puttho Puna-ppunam gabbham upeti mando. 325 Idam pure cittam acari carikam Yen'icchakam yattha-kamam yatha-sukham Tad ajj'aham niggahessami yoniso Hatthi-ppabhinnam viya ankusa-ggaho. 326 Appamada-rata hotha sa-cittam anurakkhatha Dugga addharath'attanam panke sanno va kunjaro. 327 Sace labhetha nipakam sahayam Saddhim caram sadhu-vihari-dhiram Abhibhuyya sabbani parissayani Careyya ten'atta-mano satima. 328 No ce labhetha nipakam sahayam Saddhim caram sadhu-vihari-dhiram Raja va rattham vijitam pahaya Eko care matang'aranne va nago. 329 Ekassa caritam seyyo n'atthi bale sahayata Eko care na ca papani kayira App'ossukko matang'aranne va nago. 330 Atthamhi jatamhi sukha sahaya Tutthi sukha ya itar'itarena Pannam sukham jivita-sankhayamhi Sabbaso dukkhassa sukham pahanam. 331 Sukha matteyyata loke atho pettayyata sukha Sukha samannata loke atho brahmannata sukha. 332 Sukham yava jara silam sukha saddha patitittha Sukho pannaya patilabho papanam akaranam sukham. 333 24. Tanha-vagga Manujassa pamatta-carino Tanha vaddhati maluva viya So plavati hura huram Phalam iccham va vanasmi vanaro. 334 Yam esa sahate jammi tanha loke visattika Soka tassa pavaddhanti abhivattham va biranam. 335 Yo c'etam sahate jammim tanham loke dur-accayam Soka tamha papatanti uda-bindu va pokkhara. 336 Tam vo vadami bhaddam vo yavant'ettha samagata Tanhaya mulam khanatha usir'attho va biranam Ma vo nalam va soto va maro bhanji puna-ppunam. 337 Yatha pi mule anupaddave dalhe Chinno pi rukkho punar eva ruhati Evam pi tanha'nusaye anuhate Nibbattati dukkham idam puna-ppunam. 338 Yassa cha-ttimsati sota manapa-savana bhusa Maha vahanti dudditthim sankappa raga-nissita. 339 Savanti sabbadhi sota lata ubbhijja titthati Tam ca disva latam jatam mulam pannaya chindatha. 340 Saritani sinehitani ca somanassani bhavanti jantuno Te sata-sita sukh'esino te ve jati-jar'upaga nara. 341 Tasinaya purakkhata paja parisappanti saso va bandhito Samyojana-sanga-sattaka dukkham upenti puna-ppunam ciraya. 342 Tasinaya purakkhata paja parisappanti saso va bandhito Tasma tasinam vinodaye akankhanta viragam attano. 343 Yo nibbanatho van'adhimutto vana-mutto vanam eva dhavati Tam puggalam etha passatha mutto bandhanam eva dhavati. 344 Na tam dalham bandhanam ahu dhira Yad ayasam darujam babbajam ca Saratta-ratta mani-kundalesu Puttesu daresu ca ya apekkha. 345 Etam dalham bandhanam ahu dhira Oharinam sithilam du-ppamuncam Etam pi chetvana paribbajanti Anapekkhino kama-sukham pahaya. 346 Ye raga-ratt'anupatanti sotam Sayankatam makkatako va jalam Etam pi chetvana vajanti dhira Anapekkhino sabba-dukkham pahaya. 347 Munca pure munca pacchato Majjhe munca bhavassa paragu Sabbattha vimutta-manaso Na punam jati-jaram upehisi. 348 Vitakka-mathitassa jantuno tibba-ragassa subh'anupassino Bhiyyo tanha pavaddhati esa kho dalham karoti bandhanam. 349 Vitakk'upasame ca yo rato Asubham bhavayate sada sato Esa kho byanti kahiti Esa checchati mara-bandhanam. 350 Nitthan-gato asantasi vita-tanho anangano Acchindi bhava-sallani antimo'yam samussayo. 351 Vita-tanho anadano nirutti-pada-kovido Akkharanam sannipatam janna pubb'aparani ca Sa ve antima-sariro maha-panno maha-puriso ti vuccati. 352 Sabb'abhibhu sabba-vudu'ham asmi Sabbesu dhammesu anupalitto Sabban-jaho tanha-kkhaye vimutto Sayam abhinnaya kam uddiseyyam. 353 Sabba-danam dhamma-danam jinati Sabba-rasam dhamma-rasam jinati Sabba-ratim dhamma-ratim jinati Tanha-kkhayo sabba-dukkham jinati. 354 Hananti bhoga dummedham no ca para-gavesino Bhoga-tanhaya dummedho hanti anne'va attanam. 355 Tina-dosani khettani raga-dosa ayam paja Tasma hi vita-ragesu dinnam hoti maha-pphalam. 356 Tina-dosani khettani dosa-dosa ayam paja Tasma hi vita-dosesu dinnam hoti maha-pphalam. 357 Tina-dosani khettani moha-dosa ayam paja Tasma hi vita-mohesu dinnam hoti maha-pphalam. 358 Tina-dosani khettani iccha-dosa ayam paja Tasma hi vigat-icchesu dinnam hoti maha-pphalam. 359 25. Bhikkhu-vagga Cakkhuna samvaro sadhu sadhu sotena samvaro Ghanena samvaro sadhu sadhu jivhaya samvaro. 360 Kayena samvaro sadhu sadhu vacaya samvaro Manasa samvaro sadhu sadhu sabbattha samvaro Sabbattha samvuto bhikkhu sabba-dukkha pamuccati. 361 Hattha-samyato pada-samyato Vaca-samyato samyat'uttamo Ajjhatta-rato samahito Eko santusito tam ahu bhikkhum. 362 Yo mukha-samyato bhikkhu manta-bhani anuddhato Attham dhammam ca dipeti madhuram tassa bhasitam. 363 Dhamm'aramo dhamma-rato dhammam anuvicintayam Dhammam anussaram bhikkhu saddhamma na parihayati. 364 Sa-labham n'atimanneyya n'annesam pihayam care Annesam pihayam bhikkhu samadhim n'adhigacchati. 365 Appa-labho pi ce bhikkhu sa-labham n'atimannati Tam ve deva pasamsanti suddh'ajivim atanditam. 366 Sabbaso nama-rupasmim yassa n'atthi mamayitam Asata ca na socati sa ve bhikkhu ti vuccati. 367 Metta-vihari yo bhikkhu pasanno buddha-sasane Adhigacche padam santam sankhar'upasamam sukham. 368 Sinca bhikkhu imam navam sitta te lahum essati Chetva ragam ca dosam ca tato nibbanam ehisi. 369 Panca chinde panca jahe panca c'uttari bhavaye Panca sang'atigo bhikkhu ogha-tinno ti vuccati. 370 Jhaya bhikkhu ma pamado Ma te kama-gune ramessu cittam Ma loha-gulam gili pamatto Ma kandi dukkham idam ti dayhamano. 371 N'atthi jhanam apannassa panna n'atthi ajhayato Yamhi jhanam ca panna ca sa ve nibbana-santike. 372 Sunn'agaram pavitthassa santa-cittassa bhikkhuno Amanusi rati hoti samma dhammam vipassato. 373 Yato yato sammasati khandhanam udaya-bbayam Labhati piti-pamojjam amatam tam vijanatam. 374 Tatr'ayam adi bhavati idha pannassa bhikkhuno Indriya-gutti santutthi patimokkhe ca samvaro. 375 Mitte bhajassu kalyane suddh'ajive atandite Patisanthara-vuty'assa acara-kusalo siya Tato pamojja-bahulo dukkhass'antam karissasi. 376 Vassika viya pupphani maddavani pamuncati Evam ragam ca dosam ca vippamuncetha bhikkhavo. 377 Santa-kayo santa-vaco santava su-samahito Vanta-lok'amiso bhikkhu upasanto ti vuccati. 378 Attana coday'attanam patimamsetha attana So atta-gutto satima sukham bhikkhu vihahisi. 379 Atta hi attano natho (Ko hi natho paro siya) Atta hi attano gati Tasma samyamam attanam Assam bhadram va vanijo. 380 Pamojja-bahulo bhikkhu pasanno buddha-sasane Adhigacche padam santam sankhar'upasamam sukham. 381 Yo ha've daharo bhikkhu yunjati buddha-sasane So imam lokam pabhaseti abbha mutto va candima. 382 26. Brahmana-vagga Chinda sotam parakkamma kame panuda brahmana Sankharanam khayam natva akat'annu'si brahmana. 383 Yada dvayesu dhammesu paragu hoti brahmano Ath'assa sabbe samyoga attham gacchanti janato. 384 Yassa param aparam va par'aparam na vijjati Vita-ddaram visamyuttam tam aham brumi brahmanam. 385 Jhayim virajam asinam kata-kiccam anasavam Uttam'attham anuppattam tam aham brumi brahmanam. 386 Diva tapati adicco rattim abhati candima Sannaddho khattiyo tapati jhayi tapati brahmano Atha sabbam aho-rattim buddho tapati tejasa. 387 Bahita-papo ti brahmano sama-cariya samano ti vuccati Pabbajayam attano malam tasma pabbajito ti vuccati. 388 Na brahmanassa pahareyya n'assa muncetha brahmano Dhi brahmanassa hantaram tato dhi yassa muncati. 389 Na brahmanass'etad akinci seyyo Yada nisedho manaso piyehi Yato yato himsa-mano nivattati Tato tato sammati-m-eva dukkham. 390 Yassa kayena vacaya manasa n'atthi du-kkatam Samvutam titi thanehi tam aham brumi brahmanam. 391 Yamha dhammam vijaneyya samma-sambuddha-desitam Sakkaccam tam namasseyya aggi-hutam va brahmano. 392 Na jatahi na gottena na jacca hoti brahmano Yamhi saccam ca dhammo ca so suci so ca brahmano. 393 Kim te jatahi dummedha kim te ajina-satiya Abbhantaram te gahanam bahiram parimajjasi. 394 Pamsu-kula-dharam jantum kisam dhamani-santhatam Ekam vanasmim jhayantam tam aham brumi brahmanam. 395 Na c'aham brahmanam brumi yoni-jam matti-sambhavam Bho-vadi nama so hoti sace hoti sakincano Akincanam anadanam tam aham brumi brahmanam. 396 Sabba-samyojanam chetva yo ve na paritassati Sang'atigam visamyuttam tam aham brumi brahmanam. 397 Chetva naddhim varattam ca sandanam sah'anukkamam Ukkhitta-paligham buddham tam aham brumi brahmanam. 398 Akkosam vadha-bandham ca aduttho yo titikkhati Khanti-balam bal'anikam tam aham brumi brahmanam. 399 Akkodhanam vatavantam silavantam anussadam Dantam antima-sariram tam aham brumi brahmanam. 400 Vari pokkhara-patte va aragge-r-iva sasapo Yo na limpati kamesu tam aham brumi brahmanam. 401 Yo dukkhassa pajanati idh'eva khayam attano Panna-bharam visamyuttam tam aham brumi brahmanam. 402 Gambhira-pannam medhavim magg'amaggassa kovidam Uttam'attham anuppattam tam aham brumi brahmanam. 403 Asamsattham gaha'tthehi anagarehi c'ubhayam Anoka-sarim app'iccham tam aham brumi brahmanam. 404 Nidhaya dandam bhutesu tasesu thavaresu ca Yo na hanti na ghateti tam aham brumi brahmanam. 405 Aviruddham viruddhesu atta-dandesu nibbutam Sadanesu anadanam tam aham brumi brahmanam. 406 Yassa rago ca doso ca mano makkho ca patito Sasapo-r-iva ar'agga tam aham brumi brahmanam. 407 Akakkasam vinnapanim giram saccam udiraye Yaya n'abhisaje kinci tam aham brumi brahmanam. 408 Yo'dha digham va rassam va anum thulam subh'asubham Loke adinnam n'adiyati tam aham brumi brahmanam. 409 Asa yassa na vijjanti asmim loke paramhi ca Nir-asasam visamyuttam tam aham brumi brahmanam. 410 Yass'alaya na vijjanti annaya akathan-kathi Amat'ogadham anuppattam tam aham brumi brahmanam. 411 Yo'dha punnam ca papam ca ubho sangam upaccaga Asokam virajam suddham tam aham brumi brahmanam. 412 Candam va vimalam suddham vippasannam anavilam Nandi-bhava-parikkhinam tam aham brumi brahmanam. 413 Yo imam palipatham duggam samsaram moham accaga Tinno para-gato jhayi anejo akathan-kathi Anupadaya nibbuto tam aham brumi brahmanam. 414 Yo'dha kame pahantvana anagaro paribbaje Kama-bhava-parikkhinam tam aham brumi brahmanam. 415 Yo'dha tanham pahantvana anagaro paribbaje Tanha-bhava-parikkhinam tam aham brumi brahmanam. 416 Hitva manusakam yogam dibbam yogam upaccaga Sabba-yoga-visamyuttam tam aham brumi brahmanam. 417 Hitva ratim ca aratim ca siti-bhutam nir-upadhim Sabba-lok'abhibhum viram tam aham brumi brahmanam. 418 Cutim yo vedi sattanam upapattim ca sabbaso Asattam sugatam buddham tam aham brumi brahmanam. 419 Yassa gatim na jananti deva gandhabba-manusa Khin'asavam arahantam tam aham brumi brahmanam. 420 Yassa pure ca paccha ca majjhe ca n'atthi kincanam Akincanam anadanam tam aham brumi brahmanam. 421 Usabham pavaram viram mah'esim vijit'avinam Anejam nhatakam buddham tam aham brumi brahmanam. 422 Pubbe-nivasam yo vedi sagg'apayam ca passati Atho jati-kkhayam patto abhinna-vosito muni Sabba-vosita-vosanam tam aham brumi brahmanam. 423 ----------------------------------------------------------------------- end of file